ÇELİK
ÇELİK NEDİR?
Çelik, her türlü istenmeyen elementlerden ve bileşimlerden arındırılmış, %0,02 ve %2,06 arasında karbon (C) içeren demir alaşımıdır. Sertleşebilirliği, sünekliği ve şekil verilebilmesi özellikleri sayesinde modern hayatın ve endüstrinin en önemli malzemesi olmuştur. Farklı üretimlerle, alaşımlama ile veya uygun ısıl işlem sayesinde istenilen niteliklerde çelik elde edilebilir. 2013 yılında dünyada yaklaşık 2500 çeşitte, 1,6 milyar ton çelik üretilmiştir. Avrupa Çelik Tescil Dairesi’nin iş birliği ile yayınladığı, Avrupa çelik kayıtlarında özel çelik olarak sınıflandırılan 1.500 çeşit çelik ile birlikte, toplam 2.000 kadar çelik cinsi vardır. Standartlaştırılmış olan bu çeliklerin yanı sıra standart olmayan birçok çelik çeşidi de vardır. Belirli özellikleri bünyesinde barındıran, bu gibi özel çeliklerin üretimi, daha çok sanayileşmiş ülkelerde mevcut olan geniş bir bilgi birikimi gerektirir. Bir malzeme olarak çeliğin aralıksız gelişime açık olması için en büyük potansiyel bu tür çeliklerde bulunmaktadır. Bu çelik gruplarında Takım Çelikleri, Paslanmaz Çelikler, Nitrasyon Çelikleri, Islah ve Karbon Çeliklerinde hizmet vermekteyiz. Soğuk İş Takım Çelikleri, Sıcak İş Takım Çelikleri, Plastik Kalıp Çelikleri, Yüksek Hız Çelikleri, Toz Metalurjisi Çelikler, Nitrasyon Çelikleri ortağımız olan Almanya'nın 300 yıllık çelik üreticisi Dörrenberg Edelsthal tarafından üretilmektedir. Sınırsız bilgi birikimi ve yüksek teknoloji ile geliştirilen Yeni Nesil Takım Çeliklerini Türk sanayisinin kullanımına sunmaktayız.
ÇELİK TÜRLERİ NELERDİR?
Çelik, kimyasal bileşimine, çalışma şartlarına, üretim prosesine, kullanımına ve kimyasal veya mekanik özelliklerine göre farklı sınıflara ayrılır.
Çelikler kimyasal bileşimine göre 2 kategoriye bölünürler:
a) Karbon çelikleri
b) Alaşımlı çelikler
Karbon Çelikleri (Carbon Steels)
Çelik üretiminde en öneli alaşım elementi olarak karbon, kaynak kabiliyeti ve şekil verilebilirliğe etki ettiği kadar, özellikle çekme dayanımı, akma dayanımı, kırılma uzantısı, sertlik ve aşınma dayanımı gibi mekanik karakteristikleri de yakından etkiler. İnşaat demirleri, profiller, teller, saclar daha çok St ile anılırlar. Orta ve yüksek karbonlu olanlarda kükürt daha düşüktür. Rahat işleme, temiz yüzey, belli ölçülerde bulunabilme, ısıl işleme elverişlilik, eğilme, bükülme, derin çekebilme gibi özelliklere sahiptir.
Alaşımlı Çelikler (Alloyed Steels)
Yüksek nitelikli makine imalat ve takım çelikleridir. Alaşımlı çelik en az bir tanesi metal olan iki veya daha fazla elementin meydana getirdiği, ayrılmayan bileşiktir. Örneğin demir bir elementtir. Karbon ile bir araya geldiğinde çeliği oluşturur. Çelik bir alaşımdır. Alaşım elementleri (alloying elements), metallere bazı özellikler kazandırmak için ilave edilen elementlerdir. Çelik içeresinde karbon bir alaşım elementidir. Oranların değişmesi çeliğin özelliğini değiştirir. Takım çeliklerinde özellikleri etkileyen en önemli alaşım elementleri yukarıdaki görselde sıralanmıştır. Bazı elementlerin karışım içerisinde mümkün olduğunca az olması gerekmektedir. Oksijen, hidrojen ve azot gibi elementler çelik içerisinde boşluklar ve hatalar oluştururlar. Fosfor, kükürt, selenyum ve arsenik gibi diğer elementler ise çeliğin iyi özelliklerini azaltırlar. Çeliğin imalatı sırasında gibi elementlerin uzaklaştırılmasına çalışılır.
TAKIM ÇELİĞİ NEDİR?
Takım çelikleri her türlü kalıp veya takım olarak metal, plastik, seramik ve ahşap gibi hammaddelerin şekillendirilmesinde kullanılan yüksek nitelikli çeliklerdir. Dünyadaki toplam çelik üretiminin %8’ini karşılamaktadır. Başlıca dört ana sınıfa ayrılır. Bu sınıfların adları kullanım alanlarını da belirler.
Soğuk İş Çelikleri
Genellikle en fazla 250 °C’ ve altı sıcaklıklarda çalışan kalıp ve takımların yapımında kullanılırlar. İyi bir aşınma dayanımı, uygun bir tokluk, işlenebilirlik ve boyutsal kalıcılık özellikleri bu çeliklerden beklenen özellikler arasındadır. Kullanım alanına göre iyi bir aşınma dayanımı ve tokluk göstermesi için alaşımlandırılmışlardır. Ayrıca işlenebilirlik ve ısıl işlem sırasında boyutsal stabilite özellikleri de bu çeliklerin karakteristik özellikleri arasındadır. Ancak yüksek sıcaklıklara dayanım aranan bir özellik değildir. Soğuk iş çelikleri de arasında üçe ayrılır. Bunlar; tok soğuk çelikleri (Örnek: 1.2767-VNC, WP7V), sert soğuk çelikleri (Örnek: 1.2842, 1.2510) ve karbürce zengin soğuk iş çelikleridir (Örnek: 1.2379, 1.2436).
Sıcak İş Çelikleri
Genellikle 250 °C ve üstü sıcaklıklarda, 30-600°C arasında sürekli olarak sıcaklığa maruz kalan kalıp ve takımlarda kullanılır. Sıcak iş çeliklerinde yüksek sıcaklıklarda mekanik özelliklerini koruyabilmesi, aşınma dayanımlarının ve ısı iletkenliğinin yüksek olması beklenir. Bu özellikler, sıcak iş çeliklerine krom, molibden, tungsten, vanadyum, nikel ve kobalt elementlerinin uygun bir şekilde ilavesiyle elde edilir. Uygun bir çelik seçimi, uygun talaşlı imalat, uygun ısıl işlem ve uygun kullanımının önemi en çok sıcak iş çeliklerinde ortaya çıkmaktadır. Bu dört kademeden biri veya birkaçının eksik yapılması durumunda kalıpta çatlama, kırılma, erken aşınma vs. gibi olumsuzluklar kaçınılmazdır. Son senelerde Electro Slag Remelting (ESR), elektro cüruf altı ergitme metodu ile üretilmiş sıcak iş çeliklerinin imalatı artmaktadır. Yüksek sıcaklıklarda tane sınırlarına yerleşerek, tane gevrekliği yaratan kükürt bu çeliklerde çok az miktardadır. Isıl işlem sırasında çarpılma azdır. 1.2343 ve 1.2344 çelikleri büyük çaplarda EFS+ESR yöntemiyle üretilirler. Extra Fine Structure (EFS), çok ince yapılı sıcak iş çelikleridir. Bu çeliklerin yapısı üretim esnasında birtakım ekstra işlemler uygulanarak son derece ince hale getirilmiştir. Böylelikle mekanik özelliklerin her noktada aynı olması (izotropi) sağlanmıştır. Bu çeliklerin avantajları şunlardır;
• Alaşım elementleri çok iyi dağıtılmıştır.
• Yüksek sıcaklıklarda tane gevrekliği yapan kükürt minimum seviyededir.
• Tavlanmış yapıda son derece üniform bir yapı hakimdir.
• Daha sonra yapılacak sertleştirme işlemi öncesinde daha kısa difüzyon mesafesi olduğu için en iyi ön işlemdir. En çok kullanılan sıcak iş çeliklerine örnek olarak 1.2343, 1.2344, 1.2365, 1.2367, WP7 V, 1.2713 ve 1.2714 gösterilebilir.
Plastik Kalıp Çelikleri
Kullanılan plastik hammaddelerin cinsine göre aşınmaya, basınca ve korozyona maruz kalan çeliklerdir. Plastik kalıp çelikleri, kullanılan plastik hammaddenin cinsine göre aşınmaya, basınca ve korozyona maruz kalırlar. Bu nedenle, çok çeşitli plastik kalıp çelikleri geliştirilmiştir. En çok kullanılan plastik kalıp çelikleri arasında 1.1730, 1.2312, 1.2738, 1.2311, 1.2344, 1.2379, 1.2767, 1.2842, 1. 2083, 1. 2316, 1. 4112, 1.8519, 1.8550 yer almaktadır.
Yüksek Hız Çelikleri
Yüksek hızlarda kesim, büküm ve sıvama yapan takımlarda, sürtünmeden doğan yüksek sıcaklıkta sertliğini koruyabilen çeliklerdir. Çelikler dışında takım ve kalıp yapımında kullanılan bir demir dışı metal grubu alaşımlar vardır ki onlar da “sert bakır alaşımları” olarak adlandırılır. Bu bakır alaşımları bazı uygulamalarda çeliklerin alternatifi veya onların tamamlayıcısı olmaktadırlar. Bu alaşımlar da berilyum, zirkonyumlu, nikel olanlar ve bronzlar olarak ikiye ayrılır.
ÇELİK NERELERDE KULLANILIR?
Çelik, savunma sanayinden beyaz eşyaya, gıda endüstrisinden otomotiv sektörüne kadar geniş bir endüstri yelpazesinde kullanılan değerli bir alaşımdır. Gıdalarda herhangi bir kimyasal değişikliğe neden olmadığı için gıda endüstrisinde de sıklıkla ve güvenle kullanılır. Küçük ev aletleri, beyaz eşyalar, endüstriyel mutfaklar, otomotiv sektörü, deri, kimya ve petrol endüstrisi, havacılık endüstrisi, nükleer mühendislik, iletişim araç gereçleri, ısıya dayanıklı parçalar ve konteyner gibi ürünlerin üretiminde çelik kullanılmaktadır.
ÇELİK FİYATLARI NE KADAR?
Takım çelik, paslanmaz çelik, nitrasyon ve diğer çelik kategorilerindeki ürünlerimizin fiyatı; ürün kesiti, ölçüsü ve yüzey kalitesine göre değişiklik göstermektedir. Çelik fiyatlarımıza www.saglammetal.com anasayfası üzerinde yer alan “Online Satış’a Geç” butonu üzerinden ulaşabilirsiniz. Çelik hurda fiyatları, hurda kalitesine, türüne ve tonajına göre değişiklik gösterir. Hurda çelik fiyat talepleriniz için hurda fiyat talep formunu doldurarak, bizlerle iletişime geçebilirsiniz.
